Etapy procesu analitycznego:
1. zlecenia badania
2. pobieranie materiału
3. identyfikacja (pacjenta, próbki)
4. transport
5. przechowywanie
6. separacja i/lub preparatyka wstępna
7. analiza – pomiar
8. raportowanie
9. analiza wyników, działania medyczne
Obecnie stosowanie automatycznych analizatorów oraz rygorystycznych kontroli jakości badań laboratoryjnych powoduje, że niezgodność wyników badań laboratoryjnych ze stanem chorego w ponad 70% jest spowodowana okolicznościami, które nie są związane z samym procesem analizy (pomiaru)[1]. Zwróćmy uwagę jak ważne są etapy poprzedzające samą analizę.
Def:
Błąd laboratoryjny to każdy błąd popełniony na drodze od przygotowania zlecenia badania do raportowania i interpretacji jego wyniku, a także podjętych na tej podstawie działań[2].
Definicja ta nie obejmuje informacji o dopuszczalnej częstości występowania błędów. Aby ograniczyć ilość błędów konieczna jest ścisła współpraca diagnosty z lekarzami, pielęgniarkami, położnymi.
Źródłem błędu mogą być: niewłaściwe pobranie materiału (np. nieodpowiednie probówki), błędne oznakowanie próbek, niewłaściwy transport i przechowywanie materiału, zbyt późne oddzielenie surowicy lub osocza od elementów morfotycznych, niewłaściwe warunki wirowania, niewłaściwe zabezpieczenie próbek (np. parowanie próbek w niezamkniętych probówkach itp.)[3].
Lekarz powinien poinformować pacjenta, że zarówno niewłaściwa dieta (głodzenie albo spożycie posiłku bezpośrednio przed badaniem) jak i stosowane leki mają istotny wpływ na wyniki badań laboratoryjnych. Parametry biochemiczne, hematologiczne i koagulologiczne podlegają również zmianie w okresie cyklu menstruacyjnego oraz w ciąży[3].